جوان بودن جمعیت ایران ناشی از تولدهای دهه های ۶۰ و ۷۰، باعث شده است تا امروز کشور با موجی از تقاضا برای کار مواجه باشد. جوانانی که اغلب به دانشگاه رفته اند، دارای مدرک تحصیلی بوده و تقاضاهای متفاوت و جدیدی برای کار دارند. آنها حتی نگرش جدیدی نسبت به اشتغال دارند و دیگر مانند دهه های گذشته تفکر سنتی ندارند.
در حال حاضر ۱۱ میلیون و ۳۶۸ هزار نفر از جمعیت کشور در سنین ۲۰ تا ۳۴ سال قرار دارند. به عبارتی، مهمترین گروه جوینده شغل را در کشور تشکیل می دهند که با وجود قرار داشتن در سن کار، کاملا غیرفعال و منفعل هستند. آنها هیچگونه تحرک خاصی در عرصه اقتصاد ندارند و اساسا جویای شغل نیز محسوب نمی شوند.
۱۱.۳ میلیون جوان غیرفعال شدند
در واقع باید گفت میلیون‌ها جوان در دوره طلایی سن خود که باید دارای فعالیت اقتصادی بوده و در جریان توسعه کشور نقش داشته باشند، دچار سرگشتگی و بیکارگی بوده و تنها یک مصرف کننده محسوب می شوند. غیرفعالی جمعیت در سال های اخیر، از مباحث مهمی است که در اقتصاد کشور مطرح شده و حائز اهمیت است.
جمعیت میلیونی غیرفعال، یعنی گروهی که نه تنها توانی را برای به حرکت در آوردن چرخ های توسعه و فعالیت اقتصادی وارد نمی‌کنند بلکه خود را نیز بر قطار توسعه کشور تحمیل کرده و باعث کُندی سرعت آن می شوند. هر چه از تعداد غیرفعالان در کشوری کاسته شود، یعنی اینکه موتور توسعه با قدرت بیشتری فعالیت خواهد کرد و هرچه بر تعداد غیرفعالان افزوده شود، به معنای قرار گرفتن بار اضافه در قطار توسعه آن کشور است.
بنابراین ۱۱ میلیون و ۳۶۸ هزار جوان ۲۰ تا ۳۴ ساله کشور هم اکنون نه در گروه شاغلان قرار دارند و نه در گروه بیکار و یا جوینده کار. مشخصه این گروه، سکون، یا حرکت بی هدف و استفاده از کارکرد دیگران است.
کارشناسان می گویند اینکه چرا ۱۱ میلیون جوان در دوره سنی طلایی خود از کار کردن و جستجوی شغل فراری اند و ترجیح می دهند در کُنج خانه بنشینند، اتفاق تلخی است که گریبانگیر اقتصاد و جامعه ایرانی شده و جوانانی هستند که مایلند کار نکنند، ولی تامین باشند!
برخی از کار فراری‌اند
البته بخشی از این جمعیت ۱۱ میلیون نفری را قطعا دانشجویان و دانش آموزان و به صورت کلی افراد در حال تحصیل تشکیل می دهند که نیازهای شغلی خود را در آینده مطرح خواهند کرد ولی امروز جمعیت غیرفعال شناخته می شوند اما بیش از نیمی از این گروه میلیونی را افرادی تشکیل می دهند که دچار وضعیت غیرفعالی دائم شده و این زنگ خطری است که به صدا درآمده است.
سئوال این است که آیا به سمتی می رویم که می خواهیم بدون کار، پول داشته و تامین باشیم؟ آیا میلیون‌ها نفر روش جدیدی برای کسب درآمد یافته اند؟ آیا واقعا همه میلیون‌ها غیرفعال کشور که در کل ۴۰.۲ میلیون نفرند و مشخصا ۱۱ میلیون و ۳۶۸ هزارنفر آنها در دوره طلایی سن کار قرار دارند، تلاشی برای ورود به بازارکار داشته و ناموفق بوده اند؟
براساس مطالعات صورت گرفته، دلایل گوناگونی برای غیرفعالی ۴۰.۲ میلیون جمعیت ایران وجود دارد اما برخی از مهمترین آنها مربوط به آغاز به کار در آینده و انتظار برای شروع کار جدید است. برخی در انتظار پاسخ کارفرما یا در انتظار اعلام نتایج آزمون استخدامی هستند و برخی نیز در انتظار بازگشت به شغل قبلی خود قرار دارند.
همچنین بررسی ها نشان می‌دهد عده ای ممکن است در انتظار به ثمر رسیدن اقدامات انجام شده برای پیدا کردن کار باشند و برخی نیز منتظر فصل کاری اند. یک موضوع بیش از نیم میلیون نفر را به خود مشغول کرده و آن هم دلسرد شدن ۵۲۲ هزار نفر از جستجوی کار و ناامید شدن از پیدا کردن کار است.
ناامیدی نیم میلیون نفر از یافتن کار
برخی ممکن است از روش‌های جستجوی شغل آگاهی نداشته باشند و حدود ۲ میلیون نفر از جمعیت ۴۰.۲ میلیونی غیرفعالان کشور دچار بیماری، ناتوانی جسمی موقت و یا در مورد زنان بارداری هستند. از سویی حدود ۱۲ میلیون نفر در کشور به تحصیل اشتغال و یا آموزش اشتغال دارند و ۲۰.۱ میلیون نفر هم مسئولیت‌های شخصی و یا خانوادگی دارند.
بیش از ۳ میلیون نفر هم می‌گویند نیازی به کار کردن ندارند و ۲ میلیون نفر هم در این زمینه مایل به توضیحی نیستند. نکته مهم اینکه با وجود افزایش جمعیت در سن کار از ۶۳.۳ میلیون نفر در سال ۹۲ به ۶۴ میلیون نفر در سال گذشته، اما از تعداد جمعیت فعال یعنی گروه های شاغل و یا در جستجوی شغل کاسته شده و از ۲۳ میلیون و ۸۳۴ هزار نفر به ۲۳ میلیون و ۸۱۸ هزار نفر رسیده است.
اینکه گفته می‌شود غیرفعالی جمعیت در ایران بالا است ،در این آمار خود را نشان می‌دهد که از جمعیت فعال (شاغل و جوینده شغل) در فاصله سال‌های ۹۲ تا ۹۳ کاسته شده اما بر جمعیت غیرفعال ۶۷۶ هزار نفر افزوده شده است. تعداد غیرفعالان کشور در سال ۹۲ به میزان ۳۹ میلیون و ۵۲۱ هزارنفر بوده که در سال گذشته به ۴۰.۲ میلیون نفر رسیده است. از این تعداد ۱۱ میلیون و ۹۹۳ هزار نفر مرد و ۲۸ میلیون و ۲۰۵ هزار نفر نیز زن هستند.
